Het zou ongetwijfeld een heerlijke avond zijn geworden, de feestelijke voorstelling van het boek Grondtonen, vanavond in Campo in Gent. Helaas, het is een van die vele feestjes waar sinds de zachte lockdown “uitgesteld” bij staat geschreven. Gelukkig is er sinds eind vorige week wel het boek zelf, met dertig prachtige stukken over muzikanten die ook schrijver zijn geworden. En ja, ik mocht ook een bijdrage leveren, en daar ben ik zeer trots op, want ik verkeer in buitengewoon aangenaam gezelschap.

Mensen die me een klein beetje kennen, gokken doorgaans dat ik een verhaal over Morrissey heb geschreven. En ja, als zanger van The Smiths blijft hij een jeugdheld, en ook lang daarna was ik een hevige fan, tot een paar jaar geleden de liefde erg bekoelde. Zijn schuld, overigens, hij is meer veranderd dan ik. Veel meer.
Bovendien weet ik haast niets over Morrissey-de-schrijver. Ik was pas enkele pagina’s ver in zijn debuut Autobiography toen ik vernam dat vriend Thomas Blondeau bezig was aan een verhaal over dat boek toen hij genadeloos werd geveld door een aortabreuk. Niet dat ik het Morrissey persoonlijk kwalijk neem, en ik weet niet eens 100 procent zeker of het klopt, maar ik kan dat boek niet meer ter hand nemen zonder een steek van verdriet te voelen. Het gemis van Thomas is veel groter dan het verlangen om die autobiografie te lezen, dus staat die Penguin Classic (het léf!) stof te vergaren in een hoek van de boekenkast.
Twee jaar later kocht ik op reis in Engeland wel nog List of the Lost maar ik was zo onvoorzichtig om eerst enkele recensies te lezen, dus ook dat boek staat nog ongelezen in de kast. Als ik het verhelderende stuk van Sander Bax in Grondtonen mag geloven overigens niet geheel ten onrechte. Gelukkig slechts £7,99 verkwist.

Nick Cave dan? Had gekund. Als student aan de School voor Journalistiek in Utrecht recenseerde ik zijn debuut En de Ezelin zag de Engel (origineel: And the Ass saw the Angel) voor het vak Internationale Literatuur en Recensiepraktijk van Ed van Eeden, die me een behoorlijk cijfer gaf, waarvoor dank. Ik las ook met veel plezier De dood van Bunny Munro, maar verder kwam ik niet. Gelukkig vond samensteller Francis Mus iemand anders voor het Cave-hoofdstuk: Peter Vantyghem van De Standaard schreef een prachtige analyse van Cave’s literaire zoektocht naar de betekenis van religie en gender, twee thema’s die ook in zijn songs herhaaldelijk terugkeren.

Gentse volksheld
Over wie schreef ik dan wel? Over een zanger die ik beter ken als schrijver dan als muzikant, de helaas veel te vroeg overleden Gentse volksheld Luc De Vos. Ik heb zijn boeken altijd wat ondergewaardeerd gevonden, en was dan ook erg blij dat Francis Mus me vroeg een bijdrage over De Vos te schrijven, naar aanleiding van de recensie die ik voor Ons Erfdeel/de lage landen had geschreven over zijn laatste roman Paddenkoppenland. ‘Hoe Luc De Vos ontsnapte aan een wereld die hij steeds lelijker vond’, staat als ondertitel bij het stuk, waarin ik poog de complexe figuur van De Vos te vatten aan de hand van zijn teksten. Aan u om na lezing te oordelen of ik daar een beetje in geslaagd ben.

Naast die drie stukken staan er nog 27 andere verhalen in dit mooi uitgegeven boek. Enkele bekende singer-songwriters konden gewoon niet ontbreken. Leonard Cohen uiteraard, waar literatuurdocent Francis Mus eerder een boek over schreef. Bob Dylan, de enige Nobelprijswinnaar in het gezelschap. Woody Guthrie, Kristin Hersch, Patti Smith, Art Garfunkel.
Maar er staan ook enkele fijne verrassingen tussen. Zo blijkt de rebelse gangsta-rapper Tupac Shakur zowaar een dichtbundel vol warme, liefdevolle poëzie te hebben geschreven, lees ik bij Thomas Heerma van Voss. De excentrieke Les Claypool, die doorgaans met stem en basgitaar veel lawaai produceert bij het gezelschap Primus, blijkt een lezenswaardige novelle te hebben geschreven. Wel meer leveranciers van stevige metaalmuziek blijken een schrijvende ziel te hebben, zoals Bruce Dickinson van Iron Maiden en Till Lindemann van Rammstein, een band die toch niet echt bekend staat om subtiele teksten. Gek dan om te bedenken dat de poëzie van Lindemann in soepel Nederlands is vertaald door Ilja Leonard Pfeijffer.

Onbekenden
Er is in Grondtonen voor elk wat wils te vinden. Pepijn Lanen van De Jeugd van Tegenwoordig passeert de revue, maar ook country-icoon Kinky Friedman, punkdames als Lydia Lunch en Kate Tempest en in onze contreien nobele onbekenden als Fabrizio De André of André Hodeir. Maar ook die verhalen bieden verrassende inzichten in de wisselwerking tussen muziek en literatuur.
Een andere muzikant was wellicht ook een nobele onbekende gebleven, behalve in zijn geboorteland Noorwegen, waar hij in de jaren negentig faam genoot als frontman van Di Derre. Maar toen, op het hoogtepunt van hun roem, besloot hij thrillers te gaan schrijven over de Noorse superspeurder Harry Hole. Twintig jaar later heeft Jo Nesbœ wereldwijd veertig miljoen exemplaren van zijn boeken verkocht. Dat, en nog veel meer, leest u allemaal in Grondtonen.