Twintig jaar geleden sliep ik in een stapelbed, ergens in Friesland. Het was de nacht voor de Elfstedentocht, die voor de vijftiende keer zou worden gereden en waar ik verslag over zou uitbrengen voor de Gazet van Antwerpen. De hotels in Friesland waren volgeboekt. We vonden onderdak bij een familie in Bolsward, die al die buitenlandse aandacht voor de 200 kilometer lange schaatstocht wel bijzonder vond. In het bed onder mij sliep Bert, de fotograaf die was meegereisd. Mijn collega Sabine mocht bij de buren. De jongens van wie we het bed hadden ingepikt lagen beneden op de bank. Slapen zouden ze toch nauwelijks, te opgewonden om wat er de dag erop zou gebeuren.

Ik had eigenlijk op een familiefeest moeten zijn. Maar mijn hoofdredacteur had me enkele dagen voordien opgebeld met de opdracht naar Friesland af te reizen. Dat vond hij geen klus voor de sportredactie, maar voor echte reporters, zei de man die een keer of vijftien de Tour de France had gevolgd. Dus trokken Sabine en ik, de banbliksems van de sportredactie nog in de rug, met de aftandse GvA-Golfjes richting Leeuwarden.

Het waren andere tijden. We hadden voor het eerst mobiele telefoons mee. Zwarte nokia’s, zo groot als een kleine brooddoos, en met een antenne. De redactie had er een paar van besteld. Reporters mochten ze, na aanvraag, meenemen voor grote opdrachten. Toen we, ergens ter hoogte van de Afsluitdijk, voor het eerst de redactie wilden bellen, breken de krengen het in Nederland niet te doen. In mijn herinnering had de krant uit zuinigheid abonnementen afgesloten waarmee je alleen in België kon bellen, maar het kan een ook meer technische reden hebben gehad. Later dat weekend bleken de telefoons het toch te doen.

We maakten een speciale zondageditie vol voorbeschouwingen en verhalen die de gekte in Friesland moesten illusteren, want de krant had nog geen website, laat staan een liveblog, facebookpagina of twitteraccount. We tikten onze stukken op een Toshiba-laptop (die reporters eveneens konden lenen voor ‘grote opdrachten’) en stuurden die verhalen door via een telefoonlijn. Dat vonden we supermodern.

Op zondag 4 januari 1997 trok ik van hot naar her. Ik interviewde schaatsers, stempelaars, kijkers, boeren die met de lichten van hun tractors voor verlichting zorgden op de meest donkere, gevaarlijke plekken, ijsmeesters, piepjonge deelnemers en stokoude deelnemers. Ik luisterde naar dweilorkesten en werd samen met Sabine geïnterviewd door een reporter van NRC Handelsblad, die al die buitenlandse belangstelling wel bijzonder vond. Alleen Sabine haalde met een quote de krant. Dat heb ik later nog een beetje goedgemaakt.

Na zonsondergang stond ik te koukleumen op de Dokkumer Vaart, het meest noordelijke punt van de tocht. Ik had nog net gehoord hoe duizenden Friezen ‘Evert wint de wereldcup’ hadden gezongen voor Evert Van Benthem, die de voorgaande edities in 1985 en 1986 had gewonnen en nu gewoon meegleed als toerrijder. Ik probeerde notities neer te pennen in mijn aantekenboekje, maar mijn handen beefden van de kou. Toen voelde ik een arm op mijn schouder. Een oud vrouwtje legde een deken om mij heen, en sprak streng: “Jij komt maar beter even met me mee.”

Het was gezellig warm in haar eenvoudige huisje langs de Vaart. Ik werd voor de houtkachel geposteerd en kreeg een kom snert in de handen gedrukt. Na de stevige erwtensoep kreeg ik een jenever. En daarna nog een. “Zo, nu kan je er weer even tegen”, zei het kranige vrouwtje, voor ze me met vastberaden hand weer de ijzige Friese avond in stuurde. “Het kan hier flink waaien, en dan kan het erg koud zijn, daar kan je je maar beter naar kleden”, gaf ze als advies voor “een volgende keer”.

Ik zou het de Friezen ten zeerste gunnen. Maar er kwam tot nu geen volgende keer. Dus denk ik met weemoed terug aan die ‘laatste’ Elfstedentocht, die ik mocht meemaken en waar ik me als 25-jarige voor het eerst echt reporter voelde. De aardige dame die me snert en jenever serveerde heb ik nog enkele keren een nieuwjaarskaartje gestuurd, tot haar adres ergens in een verhuis verloren ging. Net als de kranten van toen trouwens.